Dag 1 - Zondag 4 juni – Vroeg uit de veren.

Gewoontegetrouw vertrekken we ook nu weer in het weekend om de kans op files en oponthoud door het drukke vrachtverkeer te beperken. Vanwege het Pinksterweekend zijn we er toch niet gerust op en mogelijk daarom worden wij vanmorgen al om half zes wakker. Erg vroeg, maar wel een mooie gelegenheid om vandaag vroeg van start te gaan. Toch blijkt het alweer kwart voor zeven als uiteindelijk de camper wordt gestart. Net als vorig jaar is ons doel vandaag camping Le Val de Trie in het Noord-Franse Miannay, vlakbij Abbeville. Volgens de TomTom een afstand van ongeveer 420 kilometers. Heerlijk rustig zo vroeg op de zondag en al vóór elf uur rijden we via een nauwe chicane de grens met Frankrijk over. Met daarna nog slechts één tussenstop voor de koffie, zijn we om half één al op de plaats van bestemming. De receptie blijkt gesloten, maar als even later de eigenaar ons ziet wenkt hij dat we alvast maar een plekje moeten uitzoeken. Na de lunch is er dus nog volop gelegenheid voor een rondwandeling inclusief een bezoek aan het dorpje Miannay.

Dag 2 – Maandag 5 juni – Nogmaals een flink stuk rijden naar het zuidwesten.

Vandaag hebben we minder tijdsdruk dan gisteren want, zo is onze ervaring, in Frankrijk valt het buiten het vakantieseizoen met de drukte op de weg wel mee. Een goede reden om het vanmorgen rustig aan te doen, hetgeen er in resulteert dat het ontbijt vandaag pas rond negen uur wordt geserveerd. Om kwart over elf hebben we alles toch op orde en gaan we verder op weg richting het zuidwesten. Het is ook vanmorgen prachtig zonnig, waardoor de groene tinten in het golvende landschap extra mooi uitkomen. Voor de komende dagen wordt er helaas minder goed weer voorspeld en naarmate de reis vordert betrekt de lucht steeds meer. Mede door een paar tussenstops onderweg is het toch al half zes wanneer we ons bij camping Aux Pommiers in het dorpje Beauvoir melden. Gelukkig blijkt er op deze camping zo dicht bij Le Mont Saint Michel nog plaats en even later parkeren we de camper op een mooie en windluwe plek. Binnen tien minuten na aankomst begint het te regenen zodat ons welverdiende pilsje binnen in de camper moet worden genuttigd. Al met al zijn we toch dik tevreden over vandaag en wat het weer van de komende dagen betreft: dat wordt nog even afwachten.

Dag 3 - Dinsdag 6 juni – De omgeving verkennen.

Afgelopen nacht heeft het stevig geregend en ook vanmorgen valt er af en toe nog een bui. Ook laat de wind zich flink gelden al lukt het nog net om buiten de eitjes voor het ontbijt te bakken. Vanwege de weersonzekerheid en vooral ook de wind gaan we vandaag niet naar de abdij op de berg maar in plaats daarvan te voet de omgeving verkennen. Eerst naar het dorpje Beauvoir en daarna over het fietspad langs de rivier de Couesnon naar het westen. Wel flink wat wind natuurlijk, dus af en toe de pet vasthouden, maar gelukkig wint het zonnetje het van de regen. Toen in de negentiende eeuw een dam vanaf het vasteland naar Le Mont Saint Michel werd aangelegd, werd het piramidevormige eiland niet alleen ook bij vloed bereikbaar, maar begon ook de verzanding door onder meer de het zand en slib dat door de rivier werd aangevoerd. Nog niet zo lang geleden berekende men dat, als dit zo doorging, het eiland over vijftig jaar permanent aan het vaste land zou worden vastgeknoopt en dat kon men vanwege het toerisme natuurlijk niet hebben. Vandaar dat een dam met verstelbare schuiven in de riviermonding is aangelegd om dit spookbeeld te verjagen. Wij maken van de gelegenheid gebruik om dit bouwwerk te bekijken maar ook om via de dam de rivier over te steken en langs de andere oever terug te wandelen.

Dag 4 –Woensdag 7 juni – Op de fiets naar Mont Saint Michel.

Vanmorgen blijkt de wind een beetje bedaard en schijnt ook de zon. Gunstige omstandigheden om met de fiets de eerste paar kilometers richting de kust af te leggen. Nadat deze zijn gestald gaan we te voet verder en sluiten ons aan bij de flinke stroom bezoekers die hetzelfde doel hebben als wij. Het laatste stuk gaat over een recent aangelegde loopbrug die alleen bij uitzonderlijke omstandigheden van hoog water wordt afgesloten. Na een rugzakcontrole door de politie gaan we samen met de andere toeristen via de poort met ophaalbrug de smalle straat in. Hier is het spitsroeden lopen tussen de souvenirwinkeltjes en horecagelegenheden. De route voert vrij steil omhoog en aan het eind bereiken we de abdij waar het inmiddels wat rustiger is. Doordat wij onze toegangskaartjes op de camping hebben gekocht kunnen we met voorrang naar binnen en omzeilen zo de rij wachtenden. De daarna aangegeven bezoekroute brengt ons via een wirwar van gangen door kerken, kapellen, grote ruimten en gewelven van het complex. Indrukwekkend maar sober met nauwelijks versieringen en afbeeldingen. Het geeft daarmee wel een goede indruk hoe de bewoners vroeger hebben gewoond, waarbij overigens wel sprake was van standsverschil. Bovenin huisde de geestelijkheid, in het middengedeelte werden belangrijke gasten ontvangen en onderin verbleven de arme pelgrims en de soldaten. Nadat alles is bekeken gaan we via de buitenkant langs de verdedigingsmuur, over het kerkhofje en door de parochiekerk van Saint Pierre en het nauwe straatje met souvenirwinkels terug naar de uitgang. Met de Passeur, een gratis pendelbus, wordt het laatste stuk terug naar de fietsen afgelegd zodat we dit stuk niet hoeven lopen. Omdat het nog vroeg in de middag is breiden we onze fietstocht uit met een bezoek aan het stadje Pontorson en doen daar gelijk nog wat inkopen.

De geschiedenis van Le Mont Saint Michel.

Mont Saint Michel is een monument met een zeer lange geschiedenis. Volgens de overlevering zou rond het jaar zevenhonderd aartsengel Michael tot driemaal toe zijn verschenen aan bisschop Aubert van Avaranches. Deze besloot op de piramidevormige rots Mont Tombe, die in de buurt voor de kust in zee ligt, een kapel te bouwen. In de eeuwen die volgden werd op de top van de berg verschillende malen een steeds grotere kerk gebouwd of werd een bestaand bouwwerk uitgebreid. Van lieverlee werd het ook een bedevaartsoord voor pelgrims en ontstond aan de voet van de berg een compleet dorp. Behalve een religieuze functie was Le Mont Saint Michel inmiddels ook van militair belang geworden en, voorzien van hoge muren, praktisch onneembaar. Zo slaagden de Engelsen er tijdens de honderdjarige oorlog niet in om de vesting in handen te krijgen. Om de invloed van de kerk in te dammen, zijn na de Franse revolutie vele kloosters geconfisqueerd en vanaf 1800 tot 1860 was de abdij in gebruik als gevangenis. Daarna is het tot monument gemaakt en werd een vaste oeververbinding aangelegd. Daarmee werd het ook bij vloed te voet bereikbaar. Inmiddels is Le Mont Saint Michel met zo’n drie miljoen bezoekers per jaar, na de Eiffeltoren en het Louvre, het derde drukst bezochte monument van Frankrijk en dus een belangrijke toeristentrekker.

Plaatsen met mysterieuze namen die verwijzen naar koning Arthur, de duivel of naar de Heilige Maagd. Hoe is een dergelijke chaos van rotsen te verklaren? Volgens de legende vroeg Gargantua, die door dit gebied trok, gastvrijheid aan de bewoners van het bos. Woedend, omdat hij slechts een pap van zwarte boekweit kreeg, ging hij naar de reus Léon. Om Gargantua te wreken, gooide Léon de rotsen die hij onderweg tegenkwam naar de plekken van de tegenwoordige chaos. Wij gaan de komende dagen kijken wat er van dit alles op waarheid berust… of dat het toch maar een legende is.

Dag 6 – Vrijdag 9 juni –  Rondje Huelgoat.

Vandaag staat een rondwandeling vanaf de camping naar Huelgoat op ons programma. Nadat we ’s morgens alles wat we van hieruit willen gaan doen is uitgezocht, wijst de klok al half drie aan op het moment dat we de camping achter ons laten. Na een kwartiertje komen we bij Le Gouffre, een waterval in het riviertje d’Argent met vlak erbij het monument Victor Segalen. Segalen was een Bretonse arts, schrijver, etnoloog en archeoloog die in de bossen van Huelgoat onder ‘mysterieuze omstandigheden’ is omgekomen en werd gevonden met een opengeslagen boek over Hamlet naast zich. Wij vervolgen onze tocht langs een kanaaltje totdat we in Huelgoat komen. Huelgoat ligt aan een kunstmatig meertje en het centrum ademt de sfeer van een toeristenplaatsje. Wij bekijken zoals gebruikelijk een paar kerken en drinken koffie op het marktplein in het centrum. Na de koffie ronden we het meertje, waarna we op zoek gaan naar de rotspartijen uit de legende. Als eerste komen we bij Le Champion, een grote steen van meer dan 200 ton, die samen met de ‘steel’ waarop hij rust de vorm van een paddenstoel heeft. De volgende bezienswaardigheid is de Roche de Tremblante, een steen van ruim 100 ton die naar men zegt met de hand aan het bewegen (beven) kan worden gebracht…. tenminste, als je weet waar je moet drukken. Daarna volgt de ‘Ménage de la Vierge’, oftewel: de huishouding van de Maagd. Gegeven de wanorde zie ik er meer een ‘Huishouden van Jan Steen’ in. Weer verderop zou de ‘Grotte d’Arthus’ over het graf van Koning Arthur waken en in het nabijgelegen Camp d’Arthus zou wellicht de schat van tovenaar Merlijn te vinden zijn. Wij geloven het inmiddels wel en wandelen langs verschillende bospaadjes terug naar de camping.

Dag 7 – Zaterdag 10 juni – Met de fiets in de hand kom je door het Franse land.

Ter afwisseling trekken we er vandaag met de fiets op uit. Een ritje van een kleine dertig kilometers lijkt wellicht niet veel, maar in deze omgeving blijkt er geen meter terrein vlak. Bovendien staan we pas aan het begin van onze vakantie dus moeten we nog wat ‘inslingeren’. De eerste paar kilometers gaan over asfalt, maar daarna slaan we een bospad in waar we eigenlijk niet mogen fietsen. Weer verderop verandert het bospad in een modderpad en wordt ons duidelijk dat we vandaag met een mountainbike route te maken hebben. Nu zijn we wel in voor wat avontuur, maar mede door de regen die er onlangs is gevallen, zijn zowel wij als onze fietsen op zoveel avontuur niet helemaal berekend. Al snel zijn we met de fiets aan de hand op pad en als dit ongeveer de halve fietsroute aanhoudt besluiten we om het resterende deel een alternatieve route over een verharde weg te kiezen. Dat bevalt aanzienlijk beter hoewel er nog enkele pittige klimmetjes op ons wachten. Na zoveel inspanning kan het haast niet anders dan dat we ook omlaag mogen en de laatste kilometers terug naar de camping gaan dan ook in razende vaart en doen ons het geploeter aan het begin van de tocht weer snel vergeten.

Dag 8 – Zondag 11 juni – Plaats rust.

Vandaag een dag voor de huishouding, de boekhouding en vervolgens de ligstoelhouding. Met buiten het zonnetje meestentijds paraat een dag om goed door te komen, maar niet een dag om veel over te verhalen.

Dag 9 - Maandag 12 juni - Wandeling door de bossen van Huelgoat

Huelgoat ligt midden in een uitgebreid bosgebied en als afsluiting van ons verblijf op camping La Riviėre d'Argent maken we vandaag een boswandeling naar het noorden. Niet moeilijk of spectaculair, maar gewoon een dagje lekker op pad. Het is vandaag, evenals de afgelopen dagen, niet echt zonnig maar de temperatuur is goed en er is bovendien weinig wind. De route voert ons over gemakkelijk beloopbare tracks maar ook langs mooie bospaden met af en toe een gehuchtje met Bretonse huizen of boerderijen.

Dag 10 – Dinsdag 13 juni – Naar de volgende etappeplaats.

Ons verblijf op de camping van Huelgoat zit er weer op. De volgende etappeplaats ligt op ongeveer negentig kilometers van hier. Maar vóór we daar zijn maken we twee stops onderweg. De eerste is op twintig kilometers afstand voor het maken van een rondwandeling en daarna stoppen we nogmaals, maar dan voor het aanvullen van onze voorraad. Het dorpje Le Cloitre Saint Thėgonnec doet zijn naam geen eer aan want er is geen klooster te bekennen. Waar de naam precies vandaan komt wordt ons niet goed duidelijk omdat het door de eeuwen heen in verschillende handen is geweest en Saint Thėgonnec niet alleen hier maar in heel Bretagne zijn best heeft gedaan. Wat ons opvalt is een beeld van een wolf midden in het dorp en er is een heus wolvenmuseum, naar het schijnt het enige in Frankrijk. Naar verluidt hebben in deze streek tot een eeuw terug wolven de omgeving onveilig gemaakt, maar daar zullen wij geen last meer mee krijgen omdat de premiejagers van toen hun klus grondig hebben aangepakt. De wandeling zelf is verder niet bijzonder al moet worden gezegd dat het weer prachtig is en we afwisselend door bos en langs velden lopen. Kortom beslist geen straf om te doen.

Het centrum is vrij klein maar er staan nog wel enkele mooie gebouwen uit de middeleeuwen die laten zien dat het een belangrijke plaats is geweest. Tegen de tijd we klaar zijn is het VVV weer geopend. Een gesprekje met de aardige beheerster maakt ons duidelijk dat we ongeveer alles hebben gezien zodat we tevreden de thuisreis kunnen aanvaarden.

Dag 12 – Donderdag 15 juni – Château Kergroadez.

Opnieuw een fietstochtje vandaag. Ditmaal naar het Château Kergroadez dat op ongeveer veertien kilometers rijden ligt. Half West Europa baadt zich vandaag in de zon maar uitgerekend hier miezert het vanmorgen. Gelukkig blijkt dit van korte duur en op het moment dat wij de camping af rijden is het weer droog. Ook vandaag rijden we over binnenwegen met kleine hellinkjes, maar doordat er aardig wat wind pal tegen staat moeten we vrijwel steeds flink wat spierkracht aanwenden. Rond één uur parkeren we de fietsen vlak voor het château. Alles blijkt nog gesloten. Alleen een horde schoolkinderen speelt luidkeels op het gazon. De school heeft kennelijk een uitje naar het château gepland. Wij besluiten om alvast op een bankje in het zonnetje onze meegebrachte koffie te drinken. Even later komt een mevrouw de receptie opendoen en daar blijkt wat we al vreesden. Pas om half vier is er een gegidste rondleiding. Het château blijkt privé-bezit en de eigenaar woont er nog in. Dus op eigen houtje op onderzoek uit gaan zit er vandaag niet in. Wel kunnen we tegen betaling de tuinen rond het château bezichtigen en dus kiezen we daar maar voor. Een struintocht van drie kwartier volgt en brengt ons zowat in alle uithoeken van het landgoed. Weer terug eten we een hapje en kijken op ons horloge. Nog een uur wachten en ja, wat zullen we dan te zien en te horen krijgen. Wij kiezen eieren voor ons geld en aanvaarden de thuisreis. Nu gaat het voor de wind en ook geregeld heuvel af, hetgeen Aukje doet opmerken dat ze het gevoel heeft dat haar fiets een motor heeft. Tevreden zijn we rond kwart voor vier terug op de camping.

Dag 13 – Vrijdag 16 juni - Eindelijk naar de kust van Bretagne.

Deze vakantie hebben we tot nu toe de vooral in het binnenland van Bretagne doorgebracht, maar daar komt vanaf vandaag verandering in. De komende weken gaan we stapsgewijs de noordkust langs. Steeds een stukje van west naar oost, dus huiswaarts. Het doel voor vandaag is camping des Abers bij het plaatsje Landéda op slechts negentien kilometers rijden. Nauwelijks de moeite om de motor van de camper te starten, maar wel weer met het voordeel dat we al rond het middaguur op de plek van bestemming arriveren. Het is vandaag stralend weer en bovendien weekend en dan is er veel belangstelling voor een plekje aan de kust. Wij kunnen op deze grote camping, die direct aan zee ligt, toch nog een prima plekje bemachtigen. In de namiddag gaan we op pad om de omgeving te verkennen. We kiezen voor een wandeling langs de kust naar het vier kilometers verderop gelegen Port de l‘Aber Wrac’h. Aber is het Keltische woord voor zeearm en Aber Wrac’h en Aber Benoît zijn de zeearmen waartussen het schiereiland, waarop onze camping ligt, is ingeklemd. Vandaar de naam van de camping: des Abers. We maken een rondwandeling over de grote jachthaven van Port de l‘Aber Wrac’h. Op de terugweg bezoeken we het semafoor huis met prachtig uitzicht over de baai. Van hieruit werd vroeger de communicatie met voorbijvarende schepen onderhouden. Tegenwoordig doet het dienst als expositieruimte voor kunstenaars.

Dag 14 – Zaterdag 17 juni – Rondwandeling over de punt van het schiereiland.

Vandaag en de komende dagen wordt warm weer voorspeld. Dus passen we onze inspanningen daarop aan. De rondwandeling van vandaag bedraagt een kleine 9 kilometers over het kustpad en anders dan elders aan de kust van Bretagne, hoeven we daarbij niet veel te klimmen en te dalen. Het gebied waar we nu zijn kent prachtige witte zandstranden en is al jaren erg in trek bij toeristen. Volop bebouwing langs de kust en ook aan dagjesmensen geen gebrek. Toch valt het op hoeveel vrijwel lege strandjes er nog zijn. Een leuke en afwisselende wandeling is het gevolg en na een uur of drie lopen zijn we weer op tijd terug op de camping.

Dag 15 – Zondag 18 juni – Met de fiets er op uit.

De route voor vandaag was eigenlijk een mountainbike route van middelmatige zwaarte. Grote stukken daarvan gingen over de G34 wat eigenlijk een kustpad voor wandelaars is. Voor ons een onhaalbare kaart en daarom heb ik vooraf zo goed en zo kwaad als het ging de route aangepast en enkele lastige stukken er uitgehaald of een alternatief voor gezocht. Niettemin met dit warme weer toch een hele onderneming, dus gaan we op tijd van huis. Al snel doemen er steile klimmetjes op en even later fietsen we ook over smalle binnenpaadjes. Allemaal goed te doen want met zo’n binnenpaadje loop je niet het risico dat je omlaag richting de rotsen of het strand kukelt zoals bij het kustpad het geval kan zijn. Zodra we het dorpje Tréglonou bereiken vindt Aukje het hoogtijd voor de koffiestop. Even na de koffiepauze vindt onze GPS het welletjes en houdt de tocht voor beëindigd. Met het aanpassen van de route is er kennelijk iets misgegaan waardoor er nu een stuk ontbreekt. Omdat we nog niet halverwege zijn probeer ik een doorsteek te vinden naar Plouguernaou, vanwaar de GPS de draad wel weer wil oppakken. Een stuk langs de doorgaande route vol met automobilisten, die waarschijnlijk op familiebezoek uit zijn, volgt. Niet het mooiste stuk van de route maar ja, daar wordt nu even niet naar gevraagd. In Plouguernaou installeren we ons in de schaduw van de kerk en houden er onze lunchpauze. Hierna komen we onder begeleiding van de GPS en langs mooie binnenweggetjes na 35 kilometers, moe maar voldaan, weer bij ons vertrekpunt terug.

Dag 16 – Maandag 19 juni – Even op verhaal komen.

Vandaag houden we een rustige dag. Het weer is nog steeds prachtig, maar mooi weer is ook geschikt voor het doen van allerlei huishoudelijke klusjes in en rond de camper. Morgen willen naar onze volgende plek verkassen en dan moet de boel wel weer op orde zijn.

Dag 18 – Woensdag 21 juni – Naar de vuurtoren.

Tijdens onze rondwandeling van afgelopen zondag hebben we voor de kust een vuurtoren op een eilandje gezien en uit een folder wordt duidelijk dat deze ook voor het publiek toegankelijk is. Maar ja, je moet er wel zien te komen natuurlijk en daarvoor heb je een boot nodig. Volgens onze info gaat er vandaag een boot vanaf de punt bij het gehucht Kastell Ac’h, vanwaar het maar tien minuten varen schijnt te zijn. Na een mooi ritje van ruim 12 kilometers parkeren we om half twee de fietsen bij de plek van afvaart. Om half drie vertrekt de boot dus ruim op tijd denken we. Na een paar minuten gaat het loket van een houten keet open en staat er een mevrouw met kaartjes voor mijn neus. Ja, hier moeten we zijn voor de vuurtoren en de boot vertrekt om twee uur. We moeten zelf even opletten vanaf welke plek want dat is afhankelijk van het tij en naar het oordeel van de kapitein.

We drinken even koffie en gaan alvast richting een van de mogelijke vertrekplaatsen. Daar ligt een piepklein bootje en de man ernaast moet wel de ‘kapitein’ zijn want hij neemt kaartjes in ontvangst. Met zeven passagiers is de boot snel meer dan vol en weer even later meren we anderhalve kilometer verder af bij de vuurtoren. Op mijn horloge is het nog vóór tweeën. De vuurtoren blijkt gesloten dus gaan we de rest van het eilandje l’île Vierge verkennen, dat een eldorado voor broedende meeuwen blijkt. De grond bestaat uit zompig veen en bij elke stap voelen we ons een stukje wegzakken, een rare gewaarwording. 

Even later komt een tweede lading passagiers de wal op, inclusief de gids van de vuurtoren met sleutel. Een korte uitleg volgt waarbij wordt verteld dat een uit 1843 stammende oude toren in 1902 door de nieuwe vuurtoren is afgelost en dat deze nog steeds de hoogste vuurtoren van Europa is. Voor ons betekent dit laatste dat we ruim 82 meter met totaal 397 traptreden moeten overbruggen, hetgeen vooral voor toeristen met ‘extra bagage in de buik’ geen sinecure blijkt. Vanaf de top kun je op heldere dagen tientallen kilometers ver weg kijken maar vandaag blijkt het helaas wat heiig. Nadat we weer beneden zijn wachten we op de boot die ons terug naar de wal brengt en zien we dat er intussen steeds nieuwe ladingen belangstellenden worden aangevoerd. Plots trekt de lucht dicht, er komt een mistbank vanaf zee opzetten en een paar tellen later is de kust aan ons oog onttrokken. Bij het aan boord gaan krijgen wij ditmaal een plekje voorin de boot. In de mist varen we terug naar de wal waarbij we voorin flink nat worden van het buiswater. Even snel als de mistbank was verschenen trekt later de lucht weer open en tijdens de fietsrit terug naar de camping is het weer het mooiste weer van de wereld.

Dag 19 – Donderdag 22 juni – Op de fiets naar Meneham.

In vroeger dagen vond je langs de kust van Betragne tal van kleine dorpjes met boeren en vissers die in kleine huisjes met rieten daken woonden. Eén ervan, Meneham of Menez Ham, ligt op een kleine tien kilometers oostelijk van onze camping. Een mooi reisdoel voor vandaag. Met behulp van Google heb ik een leuke fietsroute uitgezet en bij stralend weer rijden we over landweggetjes erheen. Onderweg komen we door het plaatsje Guissény waar, anders dan meestal het geval, de kerkdeur wijd open staat met een welhaast verplicht kerkbezoek als gevolg. Vlakbij Meneham worden verrast door prachtige rotspartijen die als golfbrekers voor de kust opdoemen. Hierdoor zijn natuurlijke haventjes gecreëerd met volop dobberende bootjes als gevolg. Daartussen prachtige witte strandjes. Een prima plek voor een koffiepauze. 

Even daarna parkeren we onze fietsen bij de Auberge van Meneham en gaan te voet op weg om de omgeving verkennen. Een wandeling van ongeveer vier kilometers voert ons langs een prachtige kust. Weer terug in het dorpje Meneham bekijken we de gebouwtjes en volgen een videopresentatie over het verleden. Halverwege de achttiende eeuw zijn de huisjes gebouwd en jarenlang bewoond door de boeren en de vissers uit de streek, die er met noeste arbeid een karig bestaan hadden. Later zijn de huisjes verlaten en in verval geraakt totdat ze enkele jaren terug in oude stijl zijn gerestaureerd. Thans hebben ze verschillende bestemmingen zoals restaurant, museum, gîte en atelier voor kunstenaars. Op deze wijze probeert men de exploitatie rond te krijgen en het geheel voor het nageslacht te bewaren. Nadat we alles bekeken hebben zoeken we onze fietsen weer op en rijden terug naar de camping.

Dag 21 – Zaterdag 24 juni – Vertrek naar Saint-Pol-de-Léon.

Na ruim een week van kustwandelingen en fietstochtjes is het weer tijd voor wat anders. Op zo’n veertig kilometers rijden naar het oosten liggen drie stadjes die uit de vroege middeleeuwen stammen en het bezoeken waard zijn: Morlaix, Saint-Pol-de-Léon en Roscoff. Morlaix is de grootste van de drie en de hoofdplaats van de streek. Saint-Pol-de-Léon wordt ook wel de hoofdstad van de artisjokken teelt genoemd. Ruim 70 procent van de in Frankrijk gekweekte artisjokken komen uit deze omgeving vandaan. Roscoff is een havenstadje van waaruit veerboten naar Engeland (Plymouth) en Ierland vertrekken. Wij gaan vandaag naar Saint-Pol-de-Léon en vanaf een camping aldaar de komende dagen op onderzoek uit. Op weg erheen doen we eerst inkopen voor de komende dagen, waardoor het al rond drie uur is als we ons bij de receptie van camping Ar Kléguer melden. Het is weekend en er zijn nog maar vier plekken beschikbaar. Terwijl wij een plekje gaan uitzoeken melden zich al weer nieuwe gegadigden. Toch lukt het om een geschikte plaats met privacy te bemachtigen, zodat we voor de komende dagen vooruit kunnen.

Dag 22 – Zondag 25 juni – De binnenstad van Saint-Pol verkennen.

Saint-Pol-de-Léon ligt aan de baai van Morlaix en onze camping ligt vlakbij het water. Naar het centrum van het stadje is het ongeveer twee kilometer, een goede gelegenheid om op zondagmiddag te voet het centrum te gaan verkennen. We lopen een stuk langs de baai en komen daarbij ook voorbij de camperplaats. In slagorde staan er tientallen opgesteld die allemaal een prachtig uitzicht over de baai hebben maar totaal geen privacy. Verderop komen we bij de gemeentelijke begraafplaats. Tijdens het ommetje dat volgt blijkt met name het monument voor de gevallenen uit de eerste wereldoorlog een waar kunstwerk. Even daarna belanden we in het centrum dat wordt gedomineerd door een tweetal kerken: de Kreisker en de kathedraal. De Kreisker kerk, die eigenlijk Chapel Notre dame du Kreisker heet, is een typisch Bretonse kerk. In een gedeelte van de kerk wordt een expositie van de Duitse kunstenaar Stefan gehouden. 

De mevrouw die ons uitleg verschaft maakt duidelijk dat het hier een uitwisselingsproject met een Duitse zusterstad betreft met als thema: Vrede door een verenigd Europa. Stefan heeft met zijn kunstwerken steeds een memorabel item afgebeeld en met de uitleg van de mevrouw erbij kunnen we zowaar de bedoeling van het kunstwerk onderkennen. Na dit kerkbezoek lopen we verder door het centrum van Saint-Pol dat niet erg groot is maar wel een gezellige indruk maakt. 

De volgende blikvanger is de kathedraal Saint-Paul-Aurélien waarvan een deel uit de dertiende eeuw stamt en gebouwd is op de resten van een kerk uit de zesde eeuw. De voormalige bisschopskerk was eens het strijdtoneel tijdens een slag in de Bretonse successieoorlog van 1341 tot 1365. Van binnen is de grote kathedraal heel sober maar stijlvol ingericht. Na dit tweede kerkbezoek vinden we het welletjes voor vandaag. We eten nog wat in een restaurantje en lopen vervolgens weer huiswaarts.

Dag 23 – Maandag 26 juni – Met de trein naar Morlaix.

De afstand naar Morlaix is, vanwege het hoogteverschil, de kwaliteit van de weg en het verwachte weer, voor ons vandaag iets te veel voor een ritje per fiets. Maar geen nood, er is een treinverbinding, wat wel weer een halfuurtje lopen naar het station betekent. Precies op tijd arriveren we op het in verval geraakte station voor de tweede en laatste trein van vandaag. Met een snelheid die anderhalve eeuw terug gebruikelijk was, boemelen we door het fraaie landschap in ruim een half uur naar Morlaix. Gratis, want ook de conducteur is kennelijk wegbezuinigd. Morlaix ligt in een smal dal, waar een drietal kleine rivieren samenkomen in de Rivière de Morlaix, die verderop uitstroomt in de baai van Morlaix. Het is een havenstad met een directe verbinding met zee. Dit heeft natuurlijk ook tot gevolg dat alle schepen in de haven met het tij op en neer bewegen. Rond 1883 is bij de aanleg van een spoorlijn midden boven de stad een hoog viaduct over het dal aangelegd. Het viaduct en de haven zijn nu karakteristieke onderdelen van de stad. Samen met de oude vakwerkhuizen natuurlijk, want Morlaix is ook een heel oude stad en is in vroeger jaren erg welvarend geweest. Vanwege het smalle dal zijn heel wat straatjes als smalle steegjes tegen een steile helling uitgevoerd die ‘venelles’ worden genoemd. Wij lopen door zo’n venelle richting het centrum en stuiten daarbij onderweg op het spoorviaduct. Het viaduct is in twee etages uitgevoerd. De onderste is een doorgang die opengesteld is voor voetgangers en biedt daarbij een prachtig uitzicht op het centrum. 

Aan de andere zijde gekomen zien we een bewegwijzerde wandelroute, welke we daarna volgen en die ons langs tal van bezienswaardigheden in het centrum voert. Het Place des Jacobins en Place Allende (waar vroeger de overdekte hallen waren) is omringd door mooie vakwerkhuizen. Wij bezoeken het Maison Duchesse Anne, een huis uit het begin van de zestiende eeuw en karakteristiek voor veel huizen uit die tijd. Duchess Anne was de laatste gravin van Bretagne en ook iemand die zich liet gelden. Vervolgens lopen we langs het stadhuis onder het viaduct door richting de haven en bezoeken op weg erheen de kerk Saint-Mélaine. Een indrukwekkende oude kerk met scheefgezakte pilaren. Vlakbij de haven is het VVV gevestigd in het voormalige huis van een rijke koopman. Er is een tentoonstellingsruimte waar men op fraaie wijze de geschiedenis en hoogtepunten van Morlaix toont. Na nog een rondje langs de haven is het langzaamaan tijd om huiswaarts te gaan. Er rijdt geen trein dus is de voorlaatste bus van vandaag het aangewezen middel. Voor twee euro krijgen we weer een prachtige rondrit van drie kwartier door de omgeving. Het laatste stukje vanaf het centrum van Saint-Pol gaat ook nu weer met de benenwagen.

Dag 24 – Dinsdag 27 juni – Rondwandeling naar Roscoff.

Vandaag staat de laatste van de drie stadjes die we vanaf deze camping willen bekijken op het programma. Roscoff ligt aan de punt van een niet al te groot schiereiland en een rondwandeling ligt dan ook voor de hand. Alleen het weer leek vooraf een mogelijke spelbreker maar dat blijkt vandaag ook alleszins mee te vallen. Vanaf de camping volgen we eerst het GR34 kustpad en steken daarna schuin over naar de andere kant van het schiereiland en vervolgen het kustpad, maar dan in omgekeerde richting. Roscoff blijkt veel meer dan alleen een havenstadje voor de veerboot naar Engeland of Ierland. Een mooie oude kern blijkt erg in trek bij toeristen en ook de oude haven met zijn vissersboten en jachten  zorgt voor de nodige reuring. 

We lopen langs de kade met de schepen die vanwege het lage water als vissen op het droge liggen. Grote vissersboten zijn zo afgemeerd dat ze bij laag water schuin tegen de kade steunen. Via het oude kapelletje van Sante-Barbe komen we bij het bedrijf van Algoplus. Dit is een fabriek waar men zeewier, dat bij laag water uit zee is gevist tot allerlei producten verwerkt. Vandaag is de mogelijkheid om de fabriek te bezoeken en wij maken van deze mogelijkheid graag gebruik. Via de winkel worden we een ruimte ingeloodst, waar een dertigtal belangstellenden een voorlichtingssessie ondergaat, na een filmpje van vijf minuten waarbij wordt getoond hoe de algen worden afgesneden, bij elkaar worden geharkt en in een kar achter een tractor naar de fabriek wordt gebracht. Daar worden ze gereinigd en in potjes gestopt. Tenslotte kunnen we zien hoe de lange slierten worden gekookt en gegeten nadat er een sausje overheen is gegoten. 

Na het filmpje start de presentatrice haar verhaal en laat verschillende bakjes met algensnippers en afgeleide producten in de rondte gaan. Als ik het waag om eens een paar snippers in mijn mond te steken proef ik een zoutachtig goedje dat smaakt en ruikt zoals ik rottende algen ervaar als ik bij laag water langs de zee loop. En die smaak is zo maar niet uit mijn mond verdwenen. De presentatie, in rad Frans, duurt maar en duurt maar. Als ik de situatie beschouw, dan wordt mij duidelijk dat je van die algen niet dik zal worden, maar dat je er wel snel en langdurig van gaat praten. Nadat we in een naastgelegen ruimte door het glas een blik kunnen werpen op een niet in bedrijf zijnde inpakmachine en de presentatrice haar taak weer welgemoed voortzet, sluipen wij op kousenvoeten naar buiten. Het laatste stuk van de rondwandeling gaat weer langs het GR34 kustpad en terwijl de camping steeds dichterbij komt begint het ook voor het eerst tijdens de wandeling te miezeren.

Dag 25 – Woensdag 28 juni – Even de balans opmaken.

Na drie dagen op pad nemen we gewoonlijk weer even gas terug en doen we het rustig aan. Voor vanavond staat er alleen een wandelingetje naar het nabijgelegen schiereilandje îlot Sainte-Anne op het programma.  Het weer is de afgelopen dagen omgeslagen en er wordt ook voor de komende tijd wisselvallig weer verwacht. Afgelopen nacht heeft het sinds lange tijd flink geregend, maar naarmate de ochtend vordert knapt het weer steeds meer op en komt de zon zelfs tevoorschijn. ’s Middags heb ik de zonneluifel er zelfs bij gehaald om overdaad aan zon en warmte te voorkomen. Toch is het nog even afwachten tot het weerbericht van morgenochtend om te zien of we morgen naar een nieuwe plek gaan verkassen.

Dag 26 & 27 – Donderdag 29 & vrijdag 30 juni – Verkassen en droog weer afwachten.

Vanmorgen blijkt het droog en even daarna komt zelfs de zon om het hoekje kijken. Voor ons het sein om vandaag naar de volgende camping te verkassen. Om twaalf uur is het ons gelukt de camping te verlaten en een uurtje later parkeren we voor het gesloten toegangshek van camping Domaine de Mesquau, in de buurt van het stadje Plougasnou. Vanwege de lunchpauze is de camping tot drie uur gesloten. Wij besluiten eerst maar eens rustig koffie te drinken. De koffie is nog maar juist doorgelopen wanneer er een stevige Française op de camper komt toegelopen. Of ik de camper een eind verderop wil parkeren want ik blokkeer de toegang. Het blijkt de uitbaatster van een nabijgelegen snackrestaurant en die deelt een gemeenschappelijke inrit met de camping. Ik stem toe, maar we willen eerst even de koffie opdrinken want zo erg blokkeren we de zaak ook weer niet. Zelfs een autobus zou er met wat moeite langs kunnen. Daar denkt de Française kennelijk anders over, want een paar minuten later komt ze druk gebarend onze kant weer op. Plotsklaps gaat toch het toegangshek van de camping open. De mevrouw van de camping heeft waarschijnlijk vaker aan ‘conflictbeheersing’ moeten doen en op afstand het toegangshek bediend. Weer even later hebben we een superplek op de verder bijna verlaten camping uitgezocht en ons geïnstalleerd. Rond drie uur begint het alsnog te regenen en de regen houdt ook de volgende dag aan. Voor ons geen bezwaar want we vermaken ons wel, maar voor het reisverslag is er voor deze tweede dag weinig te melden.

Dag 28 – Zaterdag 1 juli – Cairn de Barnénez.

Niet ver van de camping ligt het schiereiland Karnéléhen, met daarop de Cairn de Barnenez. Deze cairn of steenhoop, is de grootste grafhevel van Europa en stamt uit de periode tussen 4500 en 3900 jaar voor onze jaartelling en die willen we wel bezoeken. Aukje heeft een rondwandeling gedownload met de naam Cairn de Barnénez, dus als we die volgen zitten we goed. Vandaag is het prima weer en na een leuk fietsritje van een kleine tien kilometers over binnenweggetjes, parkeren we de fietsen bij het kapelletje van Saint Gowen aan het begin van de wandelroute. Een mooie wandeling langs het kustpad volgt, waarbij het alleen jammer is dat we halverwege een bezoekje aan het eilandje ĺle Stérec moeten overslaan, omdat het eilandje alleen bij eb is te bereiken. Op het moment dat wij er zijn is het juist hoogwater en het lokt ons niet aan om een uur of wat te wachten. Zodra we weer terug bij de fietsen zijn vragen we ons af waar die cairn nou eigenlijk is. Het zal toch niet zo zijn dat deze op het voor ons onbereikbare eilandje is gebouwd? Terug in de camper wordt duidelijk dat onze rondwandeling precies om de cairn heen ging en dat we hem op een paar honderd meter hebben gemist. Met uitzondering van beide tegenvallers is het verder een zeer geslaagde dag geweest en die cairn? Die zoeken we later nog wel op.

Dag 29 – Zondag 2 juli – Rondwandeling Vanuit Plougasnou.

Vandaag willen we een rondwandeling langs de kust bij Plougasnou maken. Ook nu gaan we op de fiets naar het startpunt, een ritje van vier en halve kilometer. Anders dan gister is het vandaag bewolkt en af en toe valt er een spetter regen. Het centrum van Plougasnou is leuker dan vooraf ingeschat. Een bedrijvig geheel met verschillende restaurantjes en cafés rond een vierkant plein met daarnaast een grote kerk. De kerk blijkt open en dan kan een bezichtiging van het interieur niet uitblijven. Opvallend is hoe die Bretonse kerken van buiten sterk overeenkomen maar binnen toch steeds verschillend zijn. Kort daarna wandelen we richting de kust en komen langs een kiezelstrand waar hier en daar toch nog een zwemmer zich in het water waagt. Voor ons een goede plek voor de koffie terwijl ook het weer inmiddels opknapt. Hierna volgt al snel het kustpad dat ook hier onderdeel is van de GR34 route langs de Atlantische kust. Anders dan tijdens de wandeling van gisteren golft het pad op en neer waarbij er geregeld flink moet worden geklommen en weer worden afgedaald. En dat tussen vaak meters hoge varens die het pad hebben overwoekerd. Zo wordt een stukje van amper drie kilometers toch nog een uitdaging, waar we anderhalf uur mee bezig zijn. Daar waar we het kustpad willen verlaten blijkt dit pad in onbruik te zijn geraakt. Door hoog gras en daarna door een korenveld banen we ons een weg naar de ‘bewoonde wereld’. Ons tochtje blijkt niet onopgemerkt te zijn gebleven, getuige het grote aantal teken die vooral bezit van Aukje hebben genomen. Gelukkig weet ze de meeste snel te verwijderen maar toch zal later nog een drietal ‘verstekelingen’ met de tekenpen moeten worden verwijderd. Na het stuk langs de kust lopen we tussen de landerijen door en daarna langs een klein riviertje naar het plaatsje Saint-Jean-du-Doigt. Dit eeuwenoude dorpje wordt gedomineerd door een prachtige kerk uit de vijftiende eeuw, omgeven door een kerkhof, verschillende monumenten en daaromheen een hoge muur. De kerk blijkt inmiddels gesloten, zodat wij na een rondje rond de kerk via een binnenpad teruglopen naar onze fietsen. De rit huiswaarts gaat licht heuvelaf en geeft ons daarmee nog een extra goed gevoel na de verrassende en mooie wandeling van vandaag.

Terug in de camper zetten we koers naar de supermarkt en daarna naar de ciderfabriek. Cidre á l‘ancienne verbouwt op zes hectare biologisch appels die op het bedrijf worden omgezet in cider. Na het persen duurt het vier tot acht maanden voordat het juiste suiker en alcoholpercentage is bereikt en het spul in een luxe fles kan worden gestopt. Omdat er pas in oktober wordt geoogst is er nu niet veel te beleven. We bekijken de kelder en komen daarna aan het onvermijdelijke proeven toe. Twee flessen cider rijker verlaten we het bedrijf en gaan op weg naar de camping voor vandaag, de West Camping in Perros-Guirec. Deze kleine camping is onze eerste stop in het departement Cote d’Armor, het land van Asterix en Obelix. Gelukkig is er nog plek zodat we de komende dagen van hieruit de roze granietkust kunnen gaan bekijken.

Dag 31 – Dinsdag 4 juli – De roze granietkust bekijken.

Na een start met miezerregen is het weer gisteren in de loop van de dag toch opgeknapt. Vanmorgen schijnt de zon zelfs uitbundig en ook voor de resterende dagen van onze vakantie ziet het er goed uit. Met Garmin Basecamp heb ik een GPS wandeling samengesteld die niet alleen langs de rotskust gaat maar ook de kerkdorpjes Ploumanac’h, Saint-Guirec en La Clarté aandoet. Vanaf de camping lopen we eerst richting de haven van Ploumanac’h, vol  met dobberende bootjes en vandaar naar het punt waar de haven in zee uitkomt. Zodra we havenpunt ronden worden overvallen door een imposante verzameling roze rotsen die uit zee opreizen. Sommige steken nog maar juist boven water maar anderen zijn zo groot dat het complete eilandjes zijn waarvan er één zelfs met een heus kasteel is bebouwd. Een prachtig uitzicht en een prima plek om onze koffie te drinken. Na de koffie volgen we het kustpad en komen in Saint Guirec. Met een mooi breed strand en volop winkeltjes en restaurant voert hier het toerisme duidelijk de boventoon. De kapel van Saint-Guirec is klein en bovendien gesloten, maar ernaast staat een uit graniet opgetrokken z.g. Oratoire die meer fotogeniek is dan de kapel. Na een rondwandeling door de dorpskern vervolgen we langs het kustpad en komen langs talloze prachtige rotspartijen die allemaal van het hetzelfde roze graniet zijn. 

Alles in deze omgeving ademt roze graniet: de huizen, de vuurtoren, de straatbanden de klinkers. Duurzaam en fraai om te zien. En vlak bij de hand want de steengroeve voor dit materiaal ligt in het dorp Ploumanac’h. Na enkele kilometers langs het kustpad, dat hier druk door toeristen wordt belopen, buigen we af naar het binnenland en belanden in het kerkdorp La Clarté dat op een heuvel ligt. Midden in het dorp staat de kerk van Note Dame de la Clarté waarvan de deur de hele dag open staat en dan ook zeker een bezoek waard is. Tijdens het laatste stukje terug naar de camping komen we langs de windmolen La Lande du Crac’h uit de zeventiende eeuw, natuurlijk ook opgebouwd uit roze graniet.

Dag 32 – Woensdag 5 juli – Perros-Guirec.

Na de schitterende rondwandeling van gisteren, gaan we vandaag weer op pad. Nu is het gedeelte in en rond Perros-Guirec aan de beurt en omdat dit een stukje verder weg ligt, gaan we het eerste stukje met de fiets. Perros-Guirec is de grootste kern van de dorpjes in de buurt, met de meeste winkels, het grootste strand en met de grootste haven. Evenals de hele regio maakt het een welvarende indruk. Verzorgd en met dure huizen is onze inschatting. Via de promenade en een slinger door het centrum volgen we ook nu verderop het kustpad totdat we bij de haven uitkomen. Ook deze ziet er goed verzorgd uit en ik vind het toch altijd weer opvallend hoeveel bootjes er liggen afgemeerd en kennelijk weinig worden gebruikt. Na een patatje pakken we de draad van onze wandeling weer op en lopen door de buitenwijken van het plaatsje weer terug naar de fietsen. Op weg daarheen passeren we een kunstenaar die gewillig voor Aukje poseert.

Dag 33 – Donderdag 6 juli – De laatste echte vakantiedag.

Vandaag gaan we ons alvast een beetje klaarmaken voor het vertrek richting huis dat voor morgen op ons programma staat. Maar er blijft toch nog wel wat tijd over voor een wandeling in de buurt, door de Vallée des Traouïero. Het dal is gevormd tijdens de laatste ijstijd en herbergt behalve enkele bijzondere planten ook een grote verzameling rotsblokken. Daar waar de rivier bij de zee uitkomt heeft men indertijd een dam gebouwd met daarin een watermolen. Deze watermolen is niet van gisteren want al in de veertiende eeuw heeft Charles V vergunning voor de bouw verleend. De versie die wij aantreffen stamt uit de zeventiende eeuw en is tot 1932 in gebruik geweest voor het malen van tarwe.

Na het bezoek aan de molen slaan we linksaf richting het wandelpad door het dal, een pad dat op geen van onze kaarten goed is weergegeven. Niettemin vinden we het en even daarna merken we dat we niet de enigen zijn vandaag. Het is echt warm vandaag en op het pad loop je steeds in de schaduw hetgeen de populariteit snel verklaart. Na een mooie wandeling van ongeveer twee kilometers bereiken we het einde en lopen langs een asfalt weg weer terug naar de camping. En dat is wel heet vandaag, maar op de camping wacht ons een beloning in de vorm van een koud pilsje.

Dag 34 t/m 36 - Vrijdag 7, zaterdag 8 en zondag 9 juli - De thuisreis.

De terugreis van een kleine duizend kilometers hebben we over drie dagen uitgesmeerd. Vrijdag hebben we 230 kilometers afgelegd naar het stadje Villedieu les Poêlles, halverwege Avranches en Caen. Op camping Chevaliers de Malte zijn we al vaker geweest en dit is een prima doorgangscamping. Na zaterdagmorgen de camper reisgereed te hebben gemaakt en nog een snelle douche, volgende een rit van 280 kilometers naar de camperplaats van het dorpje Callengeville. De camperplaats van Callengeville ligt vlakbij de snelweg A28 zodat we zondagmorgen voor dag en dauw het laatste traject konden aanvangen. Met het doel de vakantiedrukte voor te zijn en om eventuele vertragingen in Lille en Antwerpen te voorkomen hadden we de wekker op vier uur gezet. Met succes, want om even voor elf uur parkeerden we de camper naast ons woonhuis.

Wat vonden wij er achteraf van?

Afgelopen vakantie is al weer de derde voorjaarsvakantie op rij die we in Bretagne hebben doorgebracht. En nog zijn we daar niet uitgekeken, dus wellicht gaat volgend voorjaar de reis er weer naar toe om de rest van de Noordkust te onderzoeken. Ook ditmaal hebben we het enorm goed getroffen voor wat betreft het weer. Bretagne staat er om bekend dat het dagen achtereen kan regenen, maar wij hebben deze vakantie slechts een paar dagen met regen van betekenis meegemaakt. Volop zon, zoals elders in West Europa, maar voor ons nooit te warm. Ook ditmaal viel ons de typisch Bretonse bouwstijl van kerken en huizen op. Ook opvallend is de staat van onderhoud van huizen en wegen, waarbij de hortensia tot favoriete plant lijkt te zijn gekozen. De mensen in Bretagne voelen zich anders dan de Fransen elders en dat laten dit ook door goed onderhoud aan huizen en de openbare ruimte merken. Dat spreekt ons erg aan, evenals de rust en ruimte die er nog kan worden gevonden. En dan die prachtige kust van honderden kilometers lengte. Is er dan niets tegengevallen? Eigenlijk niet, of het moet zijn dat in de supermarkt, afgezien van de penetrante vislucht, de versheid van de groente een afknapper is. Maar ja, je kunt ook niet álles hebben.

Overnachtingsplaatsen tijdens deze vakantie: